niedziela, 19 lutego 2012

KRÓTKA HISTORIA...

LUBLIN – miasto gdzie rozpoczyna się moja dorosła przygoda z życiem. Choć nie pochodzę z tego inspirującego miasta to zawsze mentalnie i duchowo czułem się po części mieszkańcem grodu, którego historia sięga do VI w n.e. Właśnie tam na terenie obecnego Wzgórza Czwartek pierwsi Lublinianie rozpoczęli osadnictwo wczesnośredniowieczne.
                W źródłach pisanych nazwa Lublin pojawia się w 1198 r. Prawdopodobnie za panowania Bolesława Wstydliwego w 1257 r.  miastu nadano akt lokacyjny, ale nie zachował się do czasów obecnych. Data 15 sierpnia 1317 r. odnosi się do udokumentowanego aktu lokacyjnego, który sporządzili urzędnicy Władysława Łokietka.
                Kazimierz Wielki w 1342 r. nadał Lublinowi tzw. przywilej regulacyjny dzięki, któremu nasze miasto zostało otoczone murami obronnymi.
                 W 1474 r. Kazimierz Jagiellończyk ustanowił tu stolicę nowo powstałego województwa lubelskiego.
                Wielki rozkwit miasta nastąpił w wiekach XV i XVI, a to dzięki nowopowstałemu szlakowi handlowemu z nad Morza Czarnego.                          
                W 1569 r. w Lublinie zawarto Unię Lubelską na mocy, której Polska i Litwa zaczęła funkcjonować jako Rzeczpospolita Obojga Narodów.


             Wiek  XVII to mozaika wojen , reformacji i epidemii. Najazdy kozackie i potop szwedzki zniszczyły znacząco tętniący życiem Lublin. W 1630 r. pięć  tysięcy osób zmarło w skutek szalejącej dżumy. W całej Rzeczpospolitej konflikty narodowościowe niszczyły  gospodarkę, a w Lublinie przestały funkcjonować jarmarki lubelskie.
                Dopiero 12 kwietnia 1656 r. hetman Paweł Jan Sapieha wkracza do Lublina i doprowadza do całkowitego wypędzenia z miasta wojsk kozackich i szwedzkich.
                W 1686 r. zaczęto grać Hejnał Lublina, co było namiastką wolności i spokoju, gdyż kolejne lata znów ukazują widmo wojen i upadku miasta. W 1703 r. Lublinowi nadano przywilej, który zrównuje go w prawach do miasta Krakowa.
                Po wspomnianych konfliktach zbrojnych tj. po wojnach północnych nastał okres rozbudowy miasta. Wyodrębniła się linia Krakowskiego Przedmieścia i Plac Litewski. W późniejszych latach zaczęto restaurować kamienice, brukować ulice i starano się odbudować Ratusz. Po ogłoszeniu Konstytucji 3 Maja pierwszym prezydentem miasta  mianowano człowieka o żydowskim pochodzeniu Teodora  Gruella – Gretza. Urzędu nie zajmował zbyt długo gdyż w 1792 r. wojska rosyjskie zajęły Lublin.

                                                                    LUBLIN W CZASIE ROZBIORÓW

                Trzy lata później nastąpił pierwszy rozbiór Polski i zgodnie z dekretami zaborców Lublin wszedł w skład zaboru austriackiego i stal się Galicją Zachodnią. U schyłku XVIII w. zaraz po Krakowie nasze miasto liczyło najwięcej ludności w Galicji około 9 tysięcy.
Nastały obce rządy, a szlachta przeprowadziła się na tereny wiejskie, Lublin stanowił cień miasta z przełomu XV i XVI wieku.  
                Rok 1809 i dzień 10 maja dał początek kolejnemu, ważnego etapowi w dziejach Lublina. Na czele z płk. Dziewanowskim polskie wojsko wkroczyło do Lublina i dokonało wyzwolenia miasta z rąk Austrii. Zorganizowano nowe władze i utworzono Centralny Rząd Galicyjski, a prezydentem został Beniamin Finke de Finkenthal. Lubelszczyzna po pokoju w Schonbrunn stanęła po stronie Napoleona I po czym utworzono Księstwo Warszawskie a w 1810 r. Lublin stał się stolicą departamentu lubelskiego.  


                W 1815 r. Lublin ponownie musiał wejść w skład zaboru, tym razem rosyjskiego, a w 1837 r. został stolicą nowej guberni. 

               
           Ludność miasta w 1873 wynosiła 28,9 tys., a w 1897 wzrosła do 50,2 tys. W 1877 zbudowano pierwsze połączenie kolejowe.

                                               LUBLIN W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
               
                W czasie I wojny światowej w 1915 r. wojska rosyjskie zarządziły odwrót na wschód a miasto zajęła  armia niemiecka i austrowęgierska.  
                W okresie międzywojennym  zaczęła się rozbudowa miasta. Powstawały fabryki, gmachy publiczne i rozwijała się lubelska kultura, a 27 lipca 1918 r. powstał KUL .  


W 1930 r. rabin Majer Szapira założył Lubelską Szkołę Mędrców (Jeszywas Chachmej Lublin), była to największa szkoła talmudyczna na świecie !


Najbardziej z przemysłów rozwijało się lotnictwo, Zakłady Plage i Laśkiewicz produkowały samoloty, oczywiście marki Lublin.


   W 1936 r. utworzono i zatwierdzono herb Lublina, a 11 czerwca 1939 r. odbyły się pierwsze Dni Lublina.

                                                     LATA II WOJNY ŚWIATOWEJ

                Lata 1939 do 1944 przebiegały pod krwawą okupacją niemiecką. Rozpoczęły się naloty na Lublin, prezydent miasta wyjechał do Rumunii i równocześnie powstaje Armia Lublin. Faszyści zamknęli uczelnie, teatry i fabryki. Pierwsza łapanka wśród inteligencji lubelskiej nastąpiła 9 listopada 1939 r.
Latem 1940 r. rozstrzelano 500 Polaków, później 1 października 1942 r. odbyła się druga łapanka na ulicach Lublina. Do roku  1944 mordowano Lublinian na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej. Ludzi więziono na Zamku Lubelskim, torturowano i dręczono w Katowni Gestapo ,,Pod Zegarem” a następnie wywożono do obozów na Majdanku i Ravensbruck.   


                Oczywiście na terenie Lublina największe represje prowadzono wobec  Żydów. Dodatkowo utworzono getto, a w rezultacie przeprowadzonej zagłady w ramach akcji Reinhard zginęło około 40 tysięcy Żydów. Przed 1939 r. Żydzi stanowili 1/3 ludności Lublina, zamieszkując przede wszystkim Wieniawę. 
  

OSTATNIE LATA WOJNY i LATA KOMUNIZMU

                22 lipca 1944 r. do Lublina wkroczyły wojska radzieckie. Nastąpił kolejny etap reżimu , tym razem komunistycznego. Do 1954 r. na Zamku funkcjonowało więzienie polityczne, przez które przeszło 35 tysięcy Polaków , a 333 osoby zginęły.  Rosjanie również wykorzystali obóz na Majdanku gdzie utworzyli przejściowy obóz NKWD dla żołnierzy AK.
                W okresie PRL nastąpił znaczący rozwój miasta. W 1944 r. powstał UMCS, później FSC i WSK PZL w Świdniku. Główne obchody Millenium w Lublinie odbyły się 2-6 czerwca 1966 r., gdzie ks.bp.Karol Wojtyła wygłosił kazanie.
1 marca 1968 r. odbył się wiec studencki przed Chatka Żaka z którego ruszono na Komitet PZPR. W wyniku tego pochodu aresztowano wielu studentów. W lipcu 1980 r. w Lublinie i Świdniku rozpoczęły się pierwsze strajki robotnicze w Polsce.
W marcu 1987 r. Jan Paweł II odwiedził Lublin, modlił się w Mauzoleum na Majdanku, Katedrze, poświęcił kamień węgielny pod budowę Kolegium KUL i odprawił mszę w dzielnicy Czuby.
Obecnie nasz Lublin zajmuje 147 km2, dla porównania w 1317 r. w trakcie uzyskiwania praw miejskich liczył sto łanów… czyli około 24 km2…

                To był mój  zarys historii Lublina… Teraz czas na Lublin ówczesny okiem zwykłego zjadacza chleba… Nie ma obaw, nie będzie to tylko Zamek z czterech perspektyw. Postaram się aby ,,Zamek był w tle” a na pierwszym planie królować będzie coś innego...

2 komentarze:

  1. Tomku, super pomysl na bloga :-) Juz dodaje do ulubionych :-) usciski Ania

    OdpowiedzUsuń
  2. Dziękuję Aniu, jestem na razie na etapie tworzenia mojego bloga. Przez chwilę czekałem na nowy aparat ale już go mam i zaczynam analizować co będę umieszczał na blogu. Już byłem na mieście i wkrótce coś zamieszczę. Pozdrawiam serdecznie!

    OdpowiedzUsuń